Biożywność

Na podstawie badań przeprowadzonych w zadaniu 1 w ramach projektu „Biożywność”, zarówno ilościowych jak i jakościowych, można stwierdzić, że stosunek konsumentów do zmian na rynku żywności wynika z ich preferencji wobec produktów żywnościowych, a mianowicie uwzględniania przede wszystkim takich cech przy ich zakupie, jak: świeżość i naturalność.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Współczesny rynek żywności charakteryzuje się wysokim poziomem innowacyjności, co jest konsekwencją coraz bardziej różnicujących się oczekiwań konsumentów w stosunku do produktów żywnościowych. Konsumenci oczekują od żywności nie tylko zaspokojenia potrzeb podstawowych, a więc zaspokojenia głodu, ale również potrzeb wyższego rzędu, a mianowicie potrzeb hedonistycznych, samorealizacji i uznania. Badania przeprowadzone w ramach projektu „Biożywność” wskazują, że wśród osób w większym stopniu akceptujących nowości przeważali konsumenci młodzi, z wyższym poziomem wykształcenia i o wyższych dochodach. Badani konsumenci w dużym stopniu doceniali cechy nawiązujące do naturalności żywności, odrzucając zbyt zaawansowane, ich zdaniem, technologie mogące wpłynąć negatywnie na produkt.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Kreowanie innowacji na rynku produktów pochodzenia zwierzęcego jest zagadnieniem wymagającym uwzględnienie interakcji wielu czynników zarówno po stronie konsumenta i jego indywidualnej skłonności do zaakceptowania innowacji, jak rodzaju produktu oraz charakteru samej innowacji. Produkty żywnościowe o atrybutach prozdrowotnych są odbierane przez konsumentów pozytywnie, ale poziom akceptacji zależny jest zarówno od rodzaju produktu, jak proponowanej zmiany. Uzyskane wyniki badań w ramach projektu „Biożywność – innowacyjne, funkcjonalne produkty pochodzenia zwierzęcego” wyznaczają zarówno obszar dalszych poszukiwań zależności pomiędzy skłonnością do zapłacenia określonej ceny, a zmiennymi warunkującymi te procesy, jak i odpowiadają na pytanie jakiego rodzaju innowacje mogą skłonić konsumenta do podjęcia decyzji o zapłaceniu więcej za określone produkty pochodzenia zwierzęcego. Tym samym służyć mogą szeroko rozumianej sferze  nauki, jak i mają praktyczne implikacje dla przedsiębiorstw sektora produkcji żywności wdrażających innowacje produktowe.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Do podstawowych barier dla działalności innowacyjnej w gastronomii respondenci zaliczyli: brak środków finansowych, niepewny popyt oraz brak wykwalifikowanego personelu. Z przeprowadzonych wywiadów wynika dodatkowo, że ograniczeniem dla działalności innowacyjnej w sektorze gastronomicznym jest: brak współpracy informacyjnej pomiędzy branżą gastronomiczną a sektorem nauki, wzrost cen w efekcie stosowania innowacyjnych rozwiązań produktowych i technologicznych, słabe zaangażowanie personelu w kreację i  promocję innowacyjnej oferty, niewłaściwa jakość i wysoka cena dobrych jakościowo surowców mięsnych oraz brak zainteresowania klientów innowacyjną ofertą.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W Polsce zalecane jest uzupełnienie diet bydła i kóz mlecznych dodatkami zawierającymi selen w związku z niską zawartością tego pierwiastka w polskich glebach. Ze względu na znacznie lepszą przyswajalność selenu w połączeniach organicznych przez organizm zwierząt w porównaniu z selenem mikroelementem zawartym w połączenia mineralnych (selenian sodu i selenit sodu) najlepsze efekty będą możliwe do uzyskania w przypadku stosowania dodatku Se zawartego np. w drożdżach selenowych, gdzie selen wbudowany jest w dwa aminokwasy tworząc selenometionine i selenocysteinę. W przypadku preparatu zawierającego w 1 gramie -1 mg Se, należy przeznaczyć  7 g drożdży/krowę/dzień (dzienne zapotrzebowanie krowy produkującej ok. 30 l mleka/dzień na selen wynosi ok. 7 mg Se). W przypadku wysokowydajnej kozy (ok. 4 l mleka/dzień) dodatek ten powinien wynosić 0,6-0,9 mg Se/dzień.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Wysokoprodukcyjne przeżuwacze wymagają dokładnie zbilansowanej dawki żywieniowej, przede wszystkim pod kątem zoptymalizowania funkcjonowania żwacza. Temu celowi służą różnego rodzaju dodatki paszowe, które usprawniają metabolizm żwacza. Jednym z możliwych do zastosowania dodatków są aktywne żywe drożdże piekarnicze lub browarnicze jako probiotyk. Żywe drożdże dodawane do paszy stabilizują żwacz i zapobiegają chorobom metabolicznym poprzez lepszą fermentację, wyższą produkcję lotnych kwasów tłuszczowych (energia z włókna), stabilizację pH (naturalne buforowanie przez mikroflorę), wyższe pobieranie suchej masy oraz wyższą strawność włókna. Pozostają one w żwaczu żywe i aktywne. Dzienna dawka żywych drożdży piekarniczych dla kóz mlecznych nie powinna być niższa niż 10g/dzień/kozę i nie wyższa niż 26g/ dzień na kozę.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W ostatnich latach, w związku z oczekiwaniem konsumentów rozwinęła się technologia tłoczenia oleju z nasion roślin oleistych metodą „na zimno”. Pozwala to na uzyskanie oleju o korzystnych parametrach prozdrowotnych. Produktem ubocznym przy wytłaczaniu oleju „na zimno” jest makuch. Ze względu na wysoką zawartość białka i tłuszczu te uboczne produkty mogą być dobrym, tańszym zamiennikiem importowanej poekstrakcyjnej śruty sojowej. Racjonalne zagospodarowanie makucha rzepakowego i lnianego na paszę dla zwierząt może przyczynić się do ograniczenia importu drogiej śruty sojowej nawet o 40%. Dopuszczalne dawki makucha rzepakowego, zawierającego 10-12% tłuszczu,  wynoszą 1,0-3,0 kg/krowę w zależności od wydajności mleka (15-30 kg/dobę). Przy dobowej wydajności wynoszącej 25 kg mleka/dobę makuch rzepakowy może być wyłączną paszą wysokobiałkową. Przy wydajności przekraczającej 25 kg mleka/dobę zwiększa się zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne i wówczas zaleca się stosować z powodzeniem makuch rzepakowy zmieszany z poekstrakcyjną śrutą sojową w stosunku 1:1. Jeśli makuch rzepakowy będzie zawierał więcej tłuszczu, wówczas należy jego ilość zmniejszyć, aby nie przekroczyć granicznej zawartości tłuszczu w suchej masie całej dawki pokarmowej, wynoszącej 5%.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Niedobór laktazy może być przyczyną różnych dolegliwości występujących u konsumentów po spożyciu mleka krowiego. Jedną z metod uzupełnienia niedoboru tego enzym w organizmie konsumentów może być mleko, charakteryzujące się podwyższoną zawartością enzymów glikolitycznych, uzyskane od krów otrzymujących w okresie wegetacyjnym zielonki. Uzyskane wyniki potwierdzają wpływ systemu żywienia krów na aktywność glikolityczną mleka. Stosowanie w okresie wiosenno-letnim w żywieniu krów zielonek powoduje wzrost aktywności enzymów glikolitycznych, które decydują o stopniu przyswajalności laktozy przez konsumentów. Wyższa aktywność beta-galaktozydazy i alfa-glukozydazy w mleku krów korzystających z pastwiska w okresie wegetacyjnym może wpływać na lepsza tolerancję mleka przez konsumentów.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania dodatku paszowego białkowo-energetycznego dla krów mlecznych na bazie ekstrudowanego makuchu rzepakowego o podwyższonej zawartości tłuszczu (po pierwszym tłoczeniu oleju).Celem wynalazku było dostarczenie dodatku paszowego białkowo-energetycznego o podwyższonej zawartości tłuszczu i białka charakteryzującego się obniżoną podatnością na rozkład w żwaczu. Wysoka energetyczność opracowanego dodatku powoduje, że jest on uważany za paszę białkowo-energetyczną, która częściowo może zastąpić w dawce pokarmowej śrutę poekstrakcyjną sojową lub uzupełniać inne pasze pochodzenia roślinnego, ubogie w aminokwasy egzogenne. Produkt zastosowany w żywieniu bydła powoduje poprawę bilansu energetycznego krów i zwiększenie puli aminokwasów pochodzenia paszowego, które są trawione i wchłaniane w jelicie cienkim.  W efekcie uzyskuje się zwiększenie wydajności mleka i poprawę wskaźników rozrodu.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W celu wzbogacenia oleju rybnego w kwasy ω-3 (EPA+DHA), na podstawie uzyskanych wyników, można zarekomendować następujące warunki prowadzenia procesu niskotemperaturowej krystalizacji: jako rozpuszczalnik aceton lub heksan:aceton 4:1; proporcja wzbogacanego oleju w stosunku do zastosowanego rozpuszczalnika 1:2.5; temp. wymrażania -70°C. Przy wzbogacaniu oleju rybnego na skalę przemysłową można zastosować wyższą temperaturę wymrażania, należy jednak liczyć się z mniejszym wzrostem zawartości kwasów ω-3 w końcowym produkcie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Na bazie oleju winogronowego poddanego reakcji izomeryzacji przy pomocy katalizatora tlenkowego (CaO) w środowisku glikolu etylenowego oraz oleju rybnego wzbogaconego w kwasy omega-3 metodą krystalizację niskotemperaturową w zoptymalizowanych warunkach opracowano recepturę bioaktywnego kompleksu roślinno-rybnego (BKRR), który zawierał Ca-CLA w ilości ok. 3,6% (c9,t11; t10,c12 i c11,t13) oraz kwasy EPA +DHA w ilości ok. 22.2%. W wyniku zastosowanie opracowanego BPRR w żywieniu krów mlecznych w tłuszczu mlecznym istotnie wzrosła zawartość izomerów CLA o konfiguracji c9,t11 i t10,c12 oraz kwasu wakcenowego t11 C18:1 o odpowiednio: 106.7 i 150 oraz 71%, a także 3-krotnie wzrosła zawartość kwasu EPA oraz kwasu DHA z poziomu poniżej progu detekcji do 0.08%. Również sery podpuszczkowe wyprodukowane z mleka krów otrzymujących opracowany preparat lipidowy charakteryzowały się korzystniejszym i zbliżonym do surowca, składem kwasów tłuszczowych. W wyniku korzystnej, z prozdrowotnego punktu widzenia, modyfikacji profilu kwasów tłuszczowych tłuszczu mleka i sera rekomenduje się stosowanie w żywieniu krów mlecznych opracowanego bioaktywnego kompleksu roślinno-rybnego (BKRR) w ilości 400 g/szt./dzień w postaci dodatku paszowego na nośniku mineralnym.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W wyniku reakcji izomeryzacji kwasu linolowego oleju winogronowego prowadzonej w obecności katalizatora tlenkowego (CaO) w środowisku glikolu etylenowego otrzymano produkt zawierający 5,6% mas. Ca-CLA, natomiast przy zastosowaniu glicerolu jako środowiska reakcji 1,5% mas. Ca-CLA. Pełna optymalizacja badanego procesu tj. najpierw zsyntezowanie izomerów WKT-CLA z oleju winogronowego, a następnie przeprowadzenie reakcję z CaO pozwala na uzyskanie produktu o znacznie większej zawartości ok. 25% mas Ca-CLA. Mimo, że dwuetapowy proces gwarantował wyższą zawartość soli wapniowych CLA w końcowym produkcie, ograniczenie jego warunków do pojedynczego etapu pozwala na znaczne zminimalizowanie kosztów i czasu syntezy izomerów CLA.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Suszony pełny wywar kukurydziany (DDGS) zadawany w ilości 120 g dziennie jako suplement diety kóz mlecznych istotnie zmniejsza zawartość kwasów nasyconych (SFA) w tłuszczu mleka podwyższając w nim udział jednonienasyconych kwasów tłuszczowych MUFA trans. Korzystny wpływ żywienia kóz paszą z dodatkiem DDGS uwidocznia się także w blisko 40% wyższej zawartości CLA oraz o  ¼  wyższej zawartości kwasów nienasyconych kwasów polienowych (PUFA) tłuszczu mleka.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Makuch lnianki zawiera około 35-40 % białka i 6-12% tłuszczu o dużej zawartości niezwykle cennych niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega n-3 i omega n-6. Może on być z powodzeniem stosowany jako komponent mieszanek pasz treściwych dla owiec i kóz mlecznych podwyższając koncentrację składników bioaktywnych mleka. Zadawany mlecznym owcom i kozom w ilości 120g/1 kg mieszanki treściwej znacząco zwiększa w ich mleku koncentrację kwasów tłuszczowych mających wybitnie prozdrowotne oddziaływanie na organizm człowieka - sprzężonego izomeru kwasu linoloweogo cis-9, trans-11 (CLA) (trzykrotnie u owiec i dwukrotnie u kóz) oraz koncentrację kwasów polienowych PUFA odpowiednio o 17% (mleko owcze) i 40% (mleko kozie).

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W instrukcji wdrożeniowej w zakresie poprawy stanu trwałych użytków zielonych (TUZ) zwrócono uwagę na przyczyny ich degradacji. Omawiając metody ich odnawiania zwrócono uwagę na uwarunkowania w zakresie stosowania tanich sposobów renowacji metodą nawożenia i racjonalnego użytkowania oraz renowacji metodą podsiewu i ich skuteczności. W metodzie podsiewu omówiono tradycyjne sposoby podsiewu z wykorzystaniem brony zębowej, talerzowej i glebogryzarki oraz chemiczne sposoby niszczenia darni i nowoczesne sposoby podsiewu z wykorzystaniem agregatów do siewu bezpośredniego i ich zalety. Omawiając zalety i wady podsiewów wskazano na wybór odpowiednich gatunków traw i bobowatych. Wskazano również warunki w jakich konieczne jest wykorzystanie metody ponownej pełnej uprawy w odnowieniu TUZ.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcja jest zaleceniem sposobu żywienia oraz składu paszy w tuczu końcowym świń, czyli od około 70 kg do uzyskania około 110 kg masy ciała w celu uzyskania mięsa wieprzowego o charakterze prozdrowotnym, czyli o podwyższonej zawartości selenu i kwasów tłuszczowych. Aby wykorzystać w pełni możliwości odkładania w mięsie pożądanych składników najlepsze rezultaty uzyskuje przy wykorzystaniu mieszańców po knurach duroc.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Wyrób sporządzony z odpowiednio obrobionej karkówki bez kości, sucho peklowany, długo dojrzewający, wędzony, plasterkowany. Surowiec do produkcji pochodzi od mieszańców wielka biała polska x polska biała zwisłoucha x duroc, żywionych mieszanką pełnoporcjową, sporządzona ze śrut zbożowych z dodatkiem oleju lnianego i selenu nieorganicznego. Mięso charakteryzuje się cechami prozdrowotnymi, ponieważ posiada optymalny profil kwasów tłuszczowych, a zwłaszcza zalecana zawartość i proporcję kwasów wielonienasyconych omega 6 i omega 3 oraz zwiększoną zawartość selenu. Biokarczek charakteryzuje wybitna jakość sensoryczna. W procesie produkcji nie stosuje się dodatku polifosforanów.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Wyrób przygotowany z ogonówki z tłuszczem podskórnym, sucho peklowany, długo dojrzewający, wędzony plasterkowany. Surowiec do produkcji pochodzi od tuczników – mieszańców świń wielkiej białej polskiej x polskiej białej zwisłouchej x duroc, żywionych mieszanką pełnoporcjową sporządzoną ze śrut zbożowych  z dodatkiem oleju lnianego i selenu. Mięso posiada cechy prozdrowotne, gdyż ma optymalny skład kwasów tłuszczowych, a zwłaszcza korzystny stosunek niezbędnych wielonienasyconych kwasów omega 6 i omega 3 oraz zwiększona zawartość selenu. Seneczka charakteryzuje się wybitnymi walorami sensorycznymi oraz brakiem dodatku polifosforanów w procesie produkcji.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcja ekstensywnego chowu kur mięsnych obejmująca ocenę jakości mięsa zawiera zalecenia środowiskowe oraz żywieniowe dla kurcząt brojlerów o różnym tempie wzrostu, wytworzonych w trakcie realizacji projektu „BIOŻYWNOŚĆ” i przeznaczonych do gospodarstw ekologicznych, agroturystycznych i drobnotowarowych. Zaprezentowano przykładowe rozwiązania technologiczne stosowane w chowie kur mięsnych, jak również parametry jakościowe otrzymywanego od nich mięsa. Celem wytworzenia mieszańców oraz powstania ich instrukcji wdrożeniowej było pokrycie zapotrzebowania rynku na surowce drobiarskie bezpieczne z punktu widzenia konsumentów.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcja ekstensywnego chowu kur nieśnych obejmująca ocenę jakości jaj stanowi przewodnika dla hodowców, w tym także właścicieli gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych w zakresie chowu niosek, mieszańców wytworzonych w trakcie realizacji projektu „BIOŻYWNOŚĆ”, w celu uzyskania jak największej produkcji nieśnej oraz jakości pozyskiwanych jaj. Zawarte w niej zalecenia są zgodne z zasadami dobrostanu jak również preferencjami konsumentów, co do cech jakościowych jaj kurzych. Szczególny nacisk położono na wykorzystanie ras lokalnych do tworzenia mieszańców nieśnych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Do chowu proekologicznego kur ogólnoużytkowych są rekomendowane pisklęta jednodniowe po kogutach zielononóżka kuropatwiana (Zk) i kurach Rhode Island Red (RIR). Proponuje się dwuliniowe mieszańce pochodzące z jednokierunkowego krzyżowania kogutów Zk z kurami (samicami) innych grup genetycznych wraz ze wstecznym krzyżowaniem pokolenia F1. Mieszańce ZZR charakteryzują się: wpływami genetycznymi bezpośrednimi, matecznymi, heterozją bezpośrednią oraz pełną heterozją mateczną. Potencjał genetyczny ptaków predysponuje je do wysokiej produkcji w różnych warunkach środowiskowych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W instrukcji zamieszczono założenia produkcyjne stada kurcząt rzeźnych przeznaczonych do chowu wolno wybiegowego. Opracowano wytyczne dotyczące   przygotowania hali do wstawienia piskląt, działań zootechnicznych w czasie trwania odchowu, żywienia ptaków i opieki weterynaryjnej. Zalecenia zamieszczone w instrukcji mają ułatwić prowadzenie stada reprodukcyjnego o zbliżonym genotypie, nie stanowią jednak gwarancji uzyskania oczekiwanych wyników.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W instrukcji przedstawiono wyniki produkcyjne możliwe do uzyskania w stadzie kur mieszańców pochodzących z kojarzenia lekkiej rasy rodzimej z ciężkimi, typowo mięsnymi kogutami. Opracowano wytyczne dotyczące warunków utrzymania i żywienia kurek w okresie odchowu oraz kur w okresie reprodukcji. Zwrócono uwagę na problemy, jakie mogą wystąpić w stadzie o nowym, nie utrwalonym genotypie. Zalecenia zamieszczone w instrukcji mają ułatwić prowadzenie stada reprodukcyjnego o zbliżonym genotypie, nie stanowią jednak gwarancji uzyskania oczekiwanych wyników.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Opracowana technologia, przeznaczona zarówno dla niewielkich (1-2 budynki) jak i wieloobiektowych ferm, pozwala na wytwarzanie mięsa indyków  wzbogaconego w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (stosunek WNKT n-6/n-3 około 2,2 – 2,3 ) i naturalne antyoksydanty. Wdrożenie tej technologii eliminuje stosowanie  kokcydiostatyków, zmniejsza stopień uwodnienia pomiotu oraz umożliwia  ograniczenie, a często nawet wyeliminowanie terapeutycznego stosowania antybiotyków w odchowie indyków. Jeden z wariantów umożliwia żywienie indyków bez pasz z roślin modyfikowanych genetycznie, z efektywnym wykorzystaniem krajowych surowców wysokobiałkowych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Przy zastosowaniu bezpiecznej wysokości dodatku selenu – 0,3 mg Se/kg mieszanki dla kur niosek uzyskać można zwiększenie zawartości tego pierwiastka w treści jaja o 145 %  stosując selenometioninę (Se-Met), o 64 % stosując seleninu sodu (Na-Se)  i o 66 % stosując drożdże wzbogacane w selen (Se-Y) w porównaniu do ilości Se w jajach pochodzących od kur z grupy kontrolnej nie otrzymującej dodatku selenu.  Odpowiada to ilości 8,4μg (kontrola), 13,7μg  (Se-Na i Se-Y) do 20,0 μg (Se-Met) selenu w jednym jaju. Przy dobowym zapotrzebowaniu na selen dorosłej kobiety około 60μg i mężczyzny 70 μg, spożycie tak wzbogaconych w Se jaj można uznać za bezpieczne.

Jodek potasu (KI) jako źródło jodu w porównaniu do KIO₃ spowodował nieistotne zmniejszenie nieśności kur, jednak wyższa była masa jaja, ale również spożycie paszy na jedno jajo. Dodatki te można uznać za równoważne w zwiększaniu ilości jodu w jaju. Dodatek 5 mg I/kg mieszanki ponad trzykrotnie zwiększył odkładanie jodu w jaju z 310 (1 mg) do 1256 μg/kg (5 mg) treści jaj, czyli odpowiednio z 17,4 do 70 μg I w jednym jaju. Przy dobowym zapotrzebowaniu dorosłej osoby na jod na poziomie 100 - 160 μg (u kobiet w ciąży w okresie karmienia 175 - 200 μg), spożywanie tak wzbogacanych jaj w jod nie stanowi zagrożenia konsumenta.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Surowcem do produkcji kefiru jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko kozie o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych,  pozyskane od kóz rasy saaneńskiej i polskiej białej uszlachetnionej. Dodatki:

- Do kefiru Yogotherm - liofilizowana kultura starterowa „direct”, składająca się z bakterii kwasu mlekowego oraz drożdży kefirowych, laktozy i kwasu askorbinowego;

- Do kefiru Active Flora - ziarna kefiru kaukaskiego; składająca się z bakterii kwasu mlekowego oraz laktozy;

- Kefir DA -  liofilizowana  kultura starterowa „direct”,  składająca  się z bakterii kwasu mlekowego laktozy i kwasu askorbinowego,

- Kefir DC -  liofilizowana  kultura starterowa „direct”, składająca się z bakterii kwasu mlekowego laktozy, kwasu askorbinowego i drożdży kefirowych.

Produkcja kefiru obejmuje następujące czynności:  przygotowanie kultur starterowych, podgrzewanie i wirowanie mleka, homogenizację, pasteryzację, chłodzenie, zakwaszanie, ukwaszanie, oziębianie kefiru, napełnianie opakowań jednostkowych, dojrzewanie i przechowywanie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Surowcem do produkcji twarogu kwasowo-podpuszczkowego jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko kozie o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych,  pozyskane od kóz rasy saaneńskiej i polskiej białej uszlachetnionej. Dodatki: podpuszczka w płynie,  szczepionka mezofilnych bakterii mlekowych FLORA DANICA i chlorek wapniowy. Produkcja twarogu kwasowo-podpuszczkowego obejmuje następujące czynności: przygotowanie podpuszczki i mezofilnych bakterii mlekowych, podgrzewanie i wirowanie mleka, pasteryzację, chłodzenie, dodatek chlorku wapniowego, dodatek do mleka kultury bakterii mezofilnych FLORA DANICA, dokładne wymieszanie mleka,  dodatek podpuszczki w płynie NATUREN Premium 225* o mocy 1:1000, dojrzewanie, obróbkę skrzepu,  prasowanie i formowanie, pakowanie, chłodzenie i przechowywanie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Przedmiotem instrukcji jest sposób produkcji mleka pasteryzowanego o przedłużonej trwałości z mleka krowiego wzbogaconego w substancje bioaktywne. Surowcem do produkcji mleka pasteryzowanego o przedłużonej trwałości jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko krowie o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych, pozyskane od krów rasy Polskiej Holsztyno-Fryzyjskiej oraz krów rasy Montbeliarde. Produkcja mleka pasteryzowanego o przedłużonej trwałości obejmuje następujące czynności: podgrzewanie, wirowanie i rozdział mleka na śmietankę i mleko odtłuszczone,  pasteryzację śmietanki, mikrofiltrację mleka odtłuszczonego, zmieszanie mleka ze śmietanką, homogenizację, pasteryzację mleka zmieszanego ze śmietanką, chłodzenie, napełnianie opakowań jednostkowych i przechowywanie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Surowcem do produkcji mleka acidofilnego  jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko krowie o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych, pozyskane od krów rasy Polskiej Holsztyno-Fryzyjskiej oraz krów rasy Montbeliarde. Dodatki: Liofilizowana  kultura starterowa „direct” LA-5, Probiotic culture DVS. Czynności technologiczne: podgrzewanie i wirowanie mleka, pasteryzacja,  chłodzenie, inokulacja, ukwaszanie, napełnianie opakowań jednostkowych, dojrzewanie, przechowywanie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Surowcem do produkcji sera podpuszczkowego solankowego jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko owcze o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych,  pozyskane od owiec linii syntetycznej mlecznej. Dodatki: podpuszczka w płynie NATUREN Premium 225*,  szczepionka mezofilnych bakterii mlekowych FLORA DANICA, sól kuchenna, woda zdatna do picia. Czynności technologiczne: przygotowanie solanki, przygotowanie mleka do przerobu, przygotowanie i dodatek mezofilnych bakterii mlekowych, przygotowanie i dodatek podpuszczki, dojrzewanie mleka, obróbka skrzepu, gęstwy i masy serowej, formowanie, ociekanie, prasowanie, solenie, osuszanie, krojenie i ważenie, pakowanie, przechowywanie w warunkach chłodniczych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Surowcem do produkcji sera podpuszczkowego solankowego jest surowe, pełne, nieznormalizowane mleko kozie o podwyższonej zawartości substancji bioaktywnych,  pozyskane od kóz rasy saaneńskiej i polskiej białej uszlachetnionej.  Dodatki:  szczepionka mezofilnych bakterii mlekowych FLORA DANICA, podpuszczka w płynie, chlorek wapniowy, sól kuchenna, woda zdatna do picia. Produkcja sera podpuszczkowego solankowego obejmuje następujące czynności: przygotowanie mleka do przerobu, przygotowanie i dodatek mezofilnych bakterii mlekowych, przygotowanie i dodatek podpuszczki, dojrzewanie mleka, obróbka skrzepu, gęstwy i masy serowej, formowanie, ociekanie, prasowanie, przygotowanie solanki, solenie, osuszanie, krojenie i ważenie, pakowanie i przechowywanie w warunkach chłodniczych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W instrukcji opisano trzy różne metody produkowania serów twarogowych „białych” z mleka owczego: tradycyjną – mleko ścinane podpuszczką; „serwitową” – część białek mleka wytrącana za pomocą roztworu chlorku wapniowego w wysokiej temperaturze, reszta za pomocą podpuszczki; kwasowo-podpuszczkową – białka mleka strącane w wyniku długotrwałego (do 24 godzin) działania podpuszczki na ukwaszone mleko w obniżonej temperaturze. Sery produkowane każdą z metod można wzbogacać dodatkiem ziół: bazylii, tymianku i kminku. Sery uzyskane metodą „serwitową” i kwasowo-podpuszczkową zawierają w swoim składzie wszystkie białka mleka, i tym samym mają wyższą wartość odżywczą, a dodatek ziół wzbogaca ich walory smakowe. Podano niezbędne materiały i wyposażenie niezbędne przy stosowaniu każdej z metod produkcji.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Opis nowatorskiej metody produkcji serka ziarnistego z mleka owczego, możliwej do realizacji w warunkach gospodarstwa domowego, jak i na skalę półtechniczną. Podano warunki techniczne (wyposażenie) i niezbędne materiały do produkcji . Serek produkuje się z mleka ukwaszonego odpowiednimi kulturami bakteryjnym, ściętego podpuszczką, ogrzewanego stopniowo aż do uzyskania struktury ziarnistej, utrwalanej zimną wodą. Uzyskany serek po schłodzeniu nadaje się do spożycia.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W  instrukcji opisano trzy różne metody produkowania serów twarogowych „białych z mleka owczego: tradycyjną – mleko ścinane podpuszczką, „serwitową” – część białek mleka wytrącana za pomocą roztworu chlorku wapniowego w wysokiej temperaturze, reszta za pomocą podpuszczki; kwasowo-podpuszczkową – białka mleka strącane w wyniku długotrwałego działania podpuszczki na ukwaszone mleko w obniżonej temperaturze. Sery uzyskane metodą „serwitową” i kwasowo-podpuszczkową zawierają w swoim składzie wszystkie białka mleka, i tym samym mają wyższą wartość odżywczą . Podano niezbędne materiały i wyposażenie niezbędne przy stosowaniu każdej z metod produkcji.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcja dotyczy produkcji serów dojrzewających półtwardych, produkowanych z mleka owczego trzema różnymi metodami: I tradycyjną – podpuszczkową oraz dwoma zmodyfikowanymi pozwalającymi na wytrącenie białek serwatkowych mleka; II - część białek strącana chlorkiem wapniowym w podwyższonej temperaturze a pozostałe podpuszczką i III - kwasowo-podpuszczkowa, polegającą na wydłużeniu czasu ukwaszania mleka i jego ścinania podpuszczką. Ponadto w metodzie III mleko po pasteryzacji jest rozcieńczanie pasteryzowana wodą. Sery produkowane metodą II i III mają wyższą wartość odżywczą, ponieważ zawierają w swoim składzie białka serwatkowe. Podano wykaz niezbędnych sprzętów, wyposażenia i materiałów potrzebnych do produkcji każdego z rodzajów serów.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Opisano technologię produkcji serów półtwardych dojrzewających z mleka owczego, zawierających oprócz kazeiny także białka serwatkowe mleka. Część białek mleka jest wytrącana przy pomocy chlorku wapnia w podwyższonej temperaturze, a pozostałe podpuszczką. Dalszy przebieg  procesu technologicznego, niezbędne wyposażenie i materiały są takie same jak przy produkcji tradycyjnymi metodami serów półtwardych. Uzyskuje się sery o podwyższonej wartości odżywczej, dzięki wyższej retencji białek w serze.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Jogurty są najwartościowszym produktem mleczarskim, pierwotnie produkowanym przede wszystkim z mleka owczego. Instrukcja zawiera pełen opis technologii produkcji jogurtów z mleka owczego, w warunkach produkcji przyfermowej, jak i na skalę półtechniczną. Podana metoda pozwala na uzyskanie wartościowego produktu, przy użyciu prostych sprzętów znajdujących się z reguły w każdym gospodarstwie domowym.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Opisano warunki i podano niezbędne wyposażenie pozwalające na produkcję jogurtów naturalnych i biojogurtów wyłącznie z mleka owczego lub przy częściowym jego zastąpieniem mlekiem krowim. Do substytucji mleka owczego można używać pełnego mleka krowiego pozyskiwanego bezpośrednio w gospodarstwie, jak i pasteryzowanego, normalizowanego na zawartość tłuszczu z sieci handlowych. Przy produkcji biojogurtów niezbędne są odpowiednie szczepy bakterii probiotycznych. Wyprodukowane jogurty naturalne, a zwłaszcza biojogurty mają bardzo wysoką wartość odżywczą, a przy ich produkcji nie potrzeba stosować dodatków zagęszczających.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Produkcja serów półtwardych dojrzewających pozwala na uzyskanie produktów, które można przechowywać przez dłuższy czas. Instrukcja podaje niezbędne materiały (mleko, dodatki technologiczne), wyposażenie oraz warunki techniczne pozwalające na wyprodukowanie tradycyjnych serów półtwardych, opartych o białka kazeinowe, podpuszczkowych z mleka owczego w warunkach przyfermowych, jak i gospodarstw agroturystycznych. 

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Zaproponowane są oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dla wyrobów mięsnych z mięsa wieprzowego wyprodukowanych zgodnie z proponowanymi w Projekcie instrukcjami.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe dla wyrobów z mięsa wieprzowego pochodzącego z Projektu, w tym rekomendowanym żywieniem (pasze z udziałem 1 mg selenu organicznego w drożdżach na 1 kg paszy na 1 kg paszy oraz 3% oleju lnianego w paszy). Zaproponowane są oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dla wyrobów mięsnych z mięsa wieprzowego wyprodukowanych zgodnie z proponowanymi w Projekcie instrukcjami.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe dla wyrobów z mięsa wieprzowo-strusiego pochodzącego z Projektu, w tym rekomendowanym żywieniem (pasze z udziałem 1 mg selenu organicznego w drożdżach na 1 kg paszy na 1 kg paszy oraz 3% oleju lnianego w paszy). Zaproponowane są oświadczenia żywieniowe i zdrowotne wyrobów z mięsa wieprzowego i strusia pozyskanego z osobników hodowanych zgodnie z wytycznymi optymalnego żywienia zwierząt w Projekcie.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W sposobie technologii stosuje się surowce naturalne do produkcji pasz o zbilansowanej zawartości białek, tłuszczy, energii, składników mineralnych, w tym selenu organicznego, witaminy E oraz odpowiedni czas chowu, właściwe warunki przedubojowe i poubojowe w tym prawidłowo dobrane warunki temperatury, wilgotności i czasu chłodzenia w stosunku do poubojowych zmian biochemicznych w celu uzyskania prawidłowego pH eliminując tym samym wady mięsa, aby mięsne elementy kulinarne mogły spełniać wymogi jakościowe w zakresie podwyższonej wartości odżywczej i podwyższonej wartości utrzymania wody własnej, zmniejszenia strat jakościowych i masowych oraz wydłużenia terminu przydatności do spożycia, a w szczególności zwiększenia efektywności ekonomicznej produkowanych wyrobów o podwyższonej wartości odżywczej poprzez mniejsze straty masowe o ok. 3% i wydłużenie terminu przydatność i do spożycia o ok. 30% co powoduje istotną redukcję zwrotów niewprowadzonych elementów do obrotu.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcję stanowią wskazania technologiczne dla produkcji gotowego do spożycia wyrobu z mięsa strusiego oraz gotowy do spożycia wyrób z mięsa strusiego. Sposób wytwarzania suszonej prozdrowotnej strusiny z pomidorami i czterema pieprzami (udział suszu pomidorów i czterech pieprzy) oraz obniżonej zawartości soli dla kobiet i osób dorosłych w formie zdrowej wysokobiałkowej i bogatej w żelazo i miedź oraz polifenole przekąski. Otrzymuje się suszoną strusinę będącą wysokobiałkowym produktem o wysokiej zawartości żelaza hemowego oraz miedzi jak również polifenole przy niskiej zawartości węglowodanów i tłuszczy oraz wysokiej zawartości składników odżywczych. Dzięki obecności białka o wysokiej wartości biologicznej, witamin, a także mikro i makroelementów takich jak żelazo, miedź, cynk i fosfor spożycie tak przygotowanej suszonej strusiny może wpływać na prawidłową gospodarkę żelazem i miedzią w organizmie kobiet i osób dorosłych zapobiegając zaburzeniom niedoborom żelaza.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Cel zastosowania to wytwarzanie wyrobów mięsnych wieprzowych o kontrolowanej alergenności zgodnie z opatentowaną technologią. Wytwarza się wyroby mięsne niezawierające przypraw i substancji dodatkowych zawierających składniki alergenne wymienione w załączniku 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. Dz. U Nr 137. poz. 966 z poz. zm. w sprawie znakowania środków spożywczych, a przy tym zachowujące walory smakowe nieodbiegające od wyrobów standardowych.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Cel zastosowania to wytwarzanie wyrobów mięsnych wieprzowych o podwyższonej wartości odżywczej oraz o obniżonej zawartości tłuszczu i o obniżonej kaloryczności. Instrukcję stanowią wskazania technologiczne dla produkcji rozdrobnionych (drobnorozdrobnionych 0,01≤ Ø ≤2,00mm, średniorozdrobnionych 5.0≤ Ø ≤20mm i gruborozdrobnionych 25 ≤ Ø ≤45mm) wyrobów mięsnych wieprzowych o podwyższonej wartości odżywczej tj. o podwyższonej zawartości selenu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz o obniżonej zawartości tłuszczu i o obniżonej kaloryczności i sposób wytwarzania takiego wyrobu.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Celem instrukcji technologicznej jest opracowanie sposobu wytwarzania w atmosferze modyfikowanej z wykorzystaniem folii z warstwą ochronną EVOH wieprzowych mięs kulinarnych o podwyższonej wartości odżywczej tj. o podwyższonej zawartości selenu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o obniżonej zawartości tłuszczu i o obniżonej kaloryczności oraz o obniżonej zawartości soli i bez polifosforanów jak również o kontrolowanej alergenności. W instrukcji określone zostały działania polegających na odpowiednim doborze opakowań o wysokiej barierowości w stosunku do selektywnie wybranych gazów otaczających pakowane produkty wytworzone z mięsa o podwyższonej zawartości selenu i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych bez polifosforanów o obniżonej zawartości tłuszczu i o obniżonej kaloryczności oraz o obniżonej alergenności i przy znacznej redukcji udziału soli i zastąpienie jej części naturalnymi ekstraktami przypraw.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcję stanowią wskazania technologiczne dla produkcji wysokojakościowego wyrobu o kontrolowanej alergenności z mięsa strusiego i wieprzowego zapakowanego w opakowania pozwalające na wydłużenie terminu przydatności do spożycia. Wytwarza się rozdrobnione wyroby z mięsa wieprzowego i strusiego o podwyższonej wyższej wartości odżywczej i prozdrowotnej oraz o kontrolowanej alergenności tj. o obniżonej zawartości tłuszczu i kaloryczności oraz o obniżonej zawartości soli, bez polifosforanów z udziałem naturalnych ekstraktów ziół i przypraw zapakowane w opakowania z modyfikowaną atmosferą w odpowiednim stosunku tlenu do dwutlenku węgla i do azotu (5:4:1). Ważne jest, że sposób technologii produkcji umożliwia zastosowanie surowców pomocniczych bez udziału polifosforanów i surowców alergennych wymienionych w załączniku 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. Dz. U Nr 137.poz. 966 z poz. zm. w sprawie znakowania środków spożywczych) ze znacznie niższą ilością soli.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Instrukcję stanowią wskazania technologiczne dla produkcji wytwarzania wędzonego wysokojakościowego wyrobu z mięsa strusiego. Wędzony wyrób wysokojakościowy z mięśni strusi m. ambiens o podwyższonej wartości odżywczej i prozdrowotnej charakteryzuje się tym, że zawiera wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym omega-3, optymalnej proporcji kwasów omega-6 do omega-3 (poniżej 4:1), wysokiej koncentracji makro i mikroelementów: Fe, Cu, Zn, Se, Mg, Ca, K i witaminy E, obniżonej zawartości tłuszczu i kaloryczności, obniżonej zawartości soli oraz o kontrolowanej alergenności. Sposób technologii produkcji umożliwia na zastosowanie surowców pomocniczych bez udziału polifosforanów i surowców alergennych wymienionych w załączniku 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. Dz. U Nr 137.poz. 966 z poz. zm. w sprawie znakowania środków spożywczych) ze znacznie niższą ilością soli.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Wytwarza się kulinarne elementy mięsne o podwyższonej wartości odżywczej tj. o podwyższonej wartości odżywczej w zakresie podwyższonej, zoptymalizowanej zawartości kwasów tłuszczowych i o podwyższonych parametrach przydatności technologicznej w zakresie wodochłonności oraz o obniżonej alergenności, z zachowaniem jego charakterystyki użytkowej i smakowej. Istotne jest, że sposób pozwala na wykorzystanie elementów mięsnych o podwyższonej wartości odżywczej i o podwyższonych parametrach elementów mięsnych bez udziału surowców zwiększających efektywność i wydajność produktową elementów mięsa kulinarnego.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Innowacyjny system pakowania mięsa strusiego pozwalający na utrzymanie wysokiej wartości mięsa w całym okresie przechowywania oraz pozwalający na redukcję strat masowych i wydłużenie terminu przydatności do spożycia. Wytwarza się mięso ze strusi o podwyższonej wartości odżywczej i prozdrowotnej zapakowane w opakowanie interaktywne z barierową warstwą EV/EP/EV z kopolimerem warstwy EVOH oraz środowiskiem gazów obojętnych dwutlenku węgla, azotu i tlenu. Instrukcję stanowią wskazania technologiczne dla produkcji innowacyjnego systemu pakowania mięsa strusiego pozwalającego na utrzymanie wysokiej wartości mięsa w całym okresie przechowywania oraz pozwalającego na redukcję strat masowych i wydłużenie terminu przydatności do spożycia.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W opracowanym modelu akceptacji innowacji w produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego uwzględniono składowe z wybranych modeli motywacyjnych oraz inne czynniki, ważne z perspektywy oddziaływania na zachowania nabywcze konsumentów, w tym postrzegane korzyści, oczekiwane zmiany oraz doświadczaną jakość.  Do weryfikacji założeń przyjętych w modelu teoretycznym opracowano narzędzie badawcze w formie standaryzowanego kwestionariusza, w którym zamieszczono pytania pozwalające na opis zmiennych zawartych w modelu. Zrealizowano badanie ankietowe, w którym uwzględniono  siedem grup produktów żywnościowych wykazujących cechy żywności wysokiej jakości, a następnie wykonano analizę zebranego materiału empirycznego, która pozwoliła na weryfikację modelu. Modyfikacja modelu teoretycznego polegająca na uzupełnieniu zmiennych w stosunku do wykorzystanych modeli motywacyjnych, w tym postrzeganych korzyści, oczekiwanych zmian i doświadczanej jakości zwiększyła odsetek wyjaśnionych wariancji o 11%, co uzasadnia ich uwzględnienie w opracowanym modelu i zwiększa jego predykcyjność.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

Rekomendujemy przedsiębiorstwom, które chcą osiągnąć sukces rynkowy systematyczne i konsekwentne wdrażanie i udoskonalanie systemów zapewnienia jakości i bezpieczeństwa żywności wraz z działaniami innowacyjnymi. Wprowadzenie innowacji produktowych zwykle wiąże się ze zmianami technologicznymi, które często wspomagane są zakupem nowych maszyn, urządzeń lub narzędzi. Dla wielu przedsiębiorstw, szczególnie średnich i małych na te działania powinno być przewidywane publiczne wsparcie finansowe.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!

W ramach projektu początkowo została przeprowadzona analiza wyników dostępnych raportów rynkowych, artykułów branżowych, wypowiedzi ekspertów branży spożywczej. Pozwoliło to wysunąć wnioski charakteryzujące rynek żywności prozdrowotnej i funkcjonalnej, które prezentują pozytywne tło dla rozwoju rynku spożywczych produktów prozdrowotnych i funkcjonalnych. Polski rynek spożywczych produktów o prozdrowotnych właściwościach, w tym produktów funkcjonalnych jest rynkiem wzrostowym. Szacunki Euromonitor International mówią o wzroście polskiego rynku żywności funkcjonalnej do 1,34 mld euro do 2015 roku. W opinii przedstawicieli tej branży niezwykle ważnym elementem, który umożliwi rozwój tego rynku jest zaufanie konsumentów do tego typu produktów. Pozytywne podłoże do rozwoju stwarza stale wzmacniający się w Polsce trend prozdrowotny. Absorpcja „prozdrowotności” uzależniona jest od konkretnego produktu i jego modelu spożycia. W Polsce za najbardziej prozdrowotne kategorie żywności uznaje się: nabiał oraz soki. Zdecydowana większość polskich konsumentów deklaruje chęć dbania o własne zdrowie. Już od około 10 lat, wyniki różnych badań ogólnopolskich potwierdzają, że aspekt dbałości o siebie (przynajmniej w deklaratywnym wymiarze) jest stałą cechą zachowań konsumenckich.

Uwaga! Aby uzyskać dostęp do pliku, proszę się zalogować!